چگونه با ذخیره آب باران از بحران آب عبور کنیم؟
نام دیگری که بر روی سیاره زمین گذاشته‌اند «سیارۀ آبی» است زیرا 75% از سطح آن با آب پوشیده شده است. شاید همین امر باعث شده تا انسان‌ها بدون هیچ ملاحظه‌ای از آب استفاده کنند و حتی تصور اینکه ممکن است یک روزی به‌سختی یک لیوان آب پاکیزه برای نوشیدن یافت کنند برایشان سخت باشد. درصورتی‌که متأسفانه ادامۀ داستان همچون ابتدایش شیرین نیست؛ زیرا 97.5% از آب موجود در کره زمین شور است و قابلیت مصرف توسط انسان را ندارد. با توجه به هشدارهای رئیس ملی مرکز خشک‌سالی ایران در سال‌های آینده به‌صورت جدی با مشکل کمبود آب مواجه خواهیم شد. یکی از روش‌هایی که در وضعیت کنونی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد، ذخیره آب باران در مخازن آب بهداشتی است؛ بنابراین در این مقاله همراه ما باشید تا درباره تأثیرات مثبت ذخیره آب باران بر روی بحران آب بیشتر بخوانید.
میانگین مصرف روزانۀ آب چقدر است؟
مصرف آب تنها برای آشامیدن، استحمام و شستشوی لباس نیست؛ بلکه در تهیه تقریباً تمام محصولات مصرفی استفاده‌شده است. شاید جالب باشد که بدانید 75 تا 95 درصد از آب شیرین یک منطقه در صنعت کشاورزی مصرف می‌شود. با یک مثال ساده بهتر می‌توانید میزان بالای مصرف آب در این صنعت را تصور کنید. آیا می‌دانستید برای کشت 1 تن غلات به بیشتر از 1000 تن آب نیاز است؟ تمام آب مورداستفاده در صنعت کشاورزی از همان 2.5% آب شیرینی تأمین می‌شود که در کره زمین قابل‌استفاده است.
شاید برایتان عجیب باشد آبی که برای تولید محصولاتی همچون کاغذ، پنبه، لباس و... استفاده می‌شود روزانه به 167 لیتر می‌رسد؛ اما این مقدار آب برای تهیۀ محصولات غذایی بسیار بیشتر است و نقش مهم‌تری دارد. تخمین زده‌شده است که به ازای هر نفر روزانه 3.496 لیتر آب برای تهیه مواد غذایی‌ای که مصرف می‌کنیم استفاده‌شده است. بخش زیادی از این مصارف از کنترل ما خارج است و نمی‌توانیم اقدامی در جهت آن انجام دهیم؛ اما با این حجم از اتلاف آب‌های شیرین، احتمال اینکه در سال‌های نزدیک در بسیاری از مناطق ایران دچار قطعی آب شویم بسیار بالا است؛ بنابراین هرچه زودتر باید برای جلوگیری و مقابله با بحران آب اقدام کنیم و قدم‌هایی هرچند کوچک برداریم.
چرا باید آب باران را ذخیرۀ کنیم؟
ذخیره آب باران در مخازن آب پلاستیکی یکی از روش‌های صرفه‌جویی در مصرف آب است که از هزاران سال قبل انجام می‌شود. این روش در درجه اول به‌منظور ذخیره آب در مناطقی است که آب مصرفی در تمام طول سال در دسترس نیست. باگذشت زمان و به دلیل کمبود آب در تمام نقاط جهان و کم شدن آب‌های زیرزمینی و قابل‌مصرف برای انسان‌ها، این شیوه در سال‌های اخیر در برخی کشورها محبوبیت زیادی بدست آورد زیرا افراد نمی‌توانستند بر روی آب شهری حساب باز کنند. آب باران می‌تواند در تانکر یا مخازن آب پلی‌اتیلن ذخیره شود تا در مواقع نیاز مورداستفاده قرار بگیرد.
برخی مزایای استفاده از آب باران ذخیره‌شده به شرح زیر است:
کاهش هزینه قبض آب
برای کاهش هزینه قبض آب هیچ راهی به‌غیراز کاهش میزان مصرف آب نیست. چک کردن شیرآلات منزل و جلوگیری از نشتی آب، استفاده از سر دوش‌های کاهنده مصرف آب و استفاده از ماشین ظرف‌شویی برای شستن ظروف از راه‌هایی هستند که معمولاً برای کاهش هزینه قبض آب توصیه می‌شوند. اگرچه تمام این راهکارها می‌توانند مؤثر باشند اما تأثیر چشمگیر و محسوسی بر روی کاهش هزینه آب نمی‌گذارند. جایگزین کردن آب باران به‌جای استفاده از آب تصفیه‌شدۀ شهری برای مصارف غیر از آب آشامیدن می‌تواند به‌یک‌باره هزینه‌ها را تا چند برابر کاهش دهد.
کاهش میزان مصرف آب و کمک به مناطق کم‌آب
احتمالاً تمام کسانی که بی‌رویه و بدون هیچ ملاحظه‌ای آب را هدر می‌دهند تابه‌حال وضعیت روستاهای بی‌آب ایران را مشاهده نکرده‌اند. برخی از روستاهای واقع در سیستان و بلوچستان، زاهدان، قشم و بسیاری دیگر از مناطق ایران به‌صورت نگران‌کننده‌ای در مضیقه هستند. بخشی از این مشکلات به سوء مدیریت منابع آبی برمی‌گردد اما هم‌اکنون مسئلۀ اصلی بیشتر مربوط به کمبود آب است و ارتباط کمتری با مدیریت نادرست دارد. درصورتی‌که همانند کشورهای پیشرفته برای مصارف روزمره و غیر آشامیدنی خود از آب باران ذخیره‌شده استفاده کنیم، به‌صورت نامحسوس کمک بسیار زیادی به مناطق محروم کشور کرده‌ایم.
کاهش هزینه‌های کشاورزی
همان‌طور که در ابتدای مقاله مطرح شد یکی از صنایعی که بیشترین مصرف آب را دارد صنعت کشاورزی است. حجم بالای آب مصرفی در کشاورزی علاوه بر اتلاف میزان بسیار زیادی از آب شهری، هزینه‌های بسیاری نیز برای کشاورزان دارد. استفاده از آب بارانِ ذخیره‌شده در تانکر آب پلی‌اتیلن میزان سود کشاورزان را بیشتر می‌کند زیرا هیچ هزینه‌ای بابت آب پرداخت نمی‌شود و درعین‌حال محصولات ارگانیک تری کشت خواهد شد؛ زیرا گیاهان آب باران را به آب تصفیه‌شده و کلردار ترجیح می‌دهند.
آیا آب باران قابل آشامیدن است؟
آب باران به‌طور باورنکردنی‌ای دست‌کم گرفته‌شده است. اگر تابه‌حال از آب باران نوشیده‌اید، مطمئن باشید که هیچ خطری شما را تهدید نمی‌کند. باور داشته باشید یا نه آب باران تمیزترین شکل آب روی کره زمین است. بااین‌حال، هنوز باید به‌درستی فیلتر شود تا اطمینان حاصل شود که سالم‌ترین و تمیزترین آب ممکن را دریافت می‌کنید. آب باران بسته به اینکه از کجا می‌آید، می‌تواند برای نوشیدن بی‌خطر باشد. البته به شرطی که آن را در نزدیکی کارخانه‌های شیمیایی و مناطقی که آلودگی بالایی دارند ننوشید. در مواردی که مجبور به نوشیدن آب باران هستید توصیه می‌شود تا قبل از استفاده آن را به‌خوبی بجوشانید. به خاطر داشته باشید که ظرفی که آب باران را در آن ذخیره و جمع‌آوری می‌کنید نیز بسیار مهم است. اطمینان حاصل کنید که از یک تانکر بهداشتی برای نگهداری آب استفاده می‌کنید تا به‌واسطۀ آن، آب را آلوده نکنید. در صورت جمع‌آوری صحیح آب باران در روزهایی که میزان بارش زیاد است می‌توانید حداقل آب موردنیاز برای شستشوی ماشین و حیاط را تأمین کنید. با توجه به آمار مطرح‌شده در منابع معتبر سالانه بیش از 1000 میلیون لیتر آب شیرین برای شستن ماشین هدر می‌رود؛ بنابراین این اقدام از اتلاف میلیون‌ها لیتر آب جلوگیری می‌کند.
عبور از بحران آب با ذخیره آب باران
باوجود کمبود آب در جهان، همچنان با بی‌احتیاطی، روزانه مقدار زیادی آب را هدر می‌دهیم. بسیاری از ارگان‌ها و فعالان محیط‌زیست در حال هشدار دادن به انسان‌ها هستند و سعی دارند افراد را نسبت به آینده و خشک‌سالی آگاه کنند اما متأسفانه تعداد بسیار محدودی از افراد این موضوع را جدی می‌گیرند. کاهش باران در سال‌های اخیر باعث شده است تا این مشکل جدی‌تر از گذشته شود و به یک نگرانی فوری تبدیل شود. مسلماً مشکل آب ایران تنها از طریق ذخیره آب باران حل نمی‌شود زیرا مقیاس مشکل بسیار بزرگ‌تر از تمام حجم باران است؛ اما در شرایط بحران از هیچ تلاشی نباید دریغ شود زیرا ذخیره مقدار کمی آب نیز بهتر از هیچ است؛ بنابراین قصد از نوشتن این مقاله دادن امید واهی نیست و تنها هدف آن ارائه راه‌حلی کوچک برای جبران بخشی از آب شیرین هدر داده‌شده است. ذخیره آب باران در مخزن آب پلی‌اتیلن می‌تواند یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش مصرف و صرفه‌جویی در آب شهری باشد؛ اما همچنان مشکل بی‌آبی آن‌قدر جدی است که بدون تأمل باید برای جلوگیری و به تعویق انداختن آن اقدام کرد.
دیدگاه تان را بنویسید